.....

 

 

Verantwoording m.b.t. de tekst en de getoonde beelden.

De tekst en de platen op deze pagina zijn gedeeltelijk letterlijk overgenomen uit het Ledenbulletin 30 (2006) van het Historisch Genootschap Midden-Kennemerland. Deze publicatie had de titel "De Adrichemmer en Breesaaper tienden" en was van Jan Morren.

 

Geschiedenis en bijzonderheden

Verschillende archeologische vondsten wijzen erop dat de strandwal waarop Vogelenzang, Overveen, Bloemendaal en Velsen is gelegen, al vanaf de late steentijd (ongeveer 2000 v. Chr.) bewoond is geweest. Omstreeks het jaar 14 bouwden de Romeinen bij Velsen een versterkte haven die waarschijnlijk moest dienen als uitvalsbasis voor de Romeinse vloot. Velsen lag toen nog aan een zijtak van de Rijn, die via het Oerij bij Bergen en Egmond in zee uitmondde. In 28 werd het fort, dat Flevum werd genoemd, door de Friezen verwoest. Kort daarna werd een nieuw fort gebouwd. Omstreeks 47 werd het opgeheven, als gevolg van het besluit de Oude Rijn tot definitieve noordgrens van het Romeinse rijk te maken. Daarmee kwam een einde aan Velsen als meest vooruitgeschoven Romeinse basis op het Europese vasteland.¹

De missionaris Willibrord (*±657) kreeg van de Frankische heerser Karel Martel in de periode 720-739 de villa Adrichem in Fresia (Friesland) in de gouw Kinheim (later Kennemerland) aan de stroom Velisena. Een villa vormde toen een economische eenheid, een centrum van agrarische aard maar was ook een militaire versterking. Buiten de villa lagen de hoeven van de dienstplichtige boeren. Tevens kreeg Willibrord de kerk in de villa Velison (Velsen) ten geschenke. Deze kerk was waarschijnlijk rond 720 door Bonifatius gesticht. Bj het overlijden van Willibrord in 739 kwamen de kerken van Velsen en Adrichem per testament toe aan het klooster in Echternach. Toen later Karel de Grote aan de regering kwam, werd zijn rijk verdeeld in graafschappen of gouwen. Na de roerige tijd van de Noormannen en de opsplitisng van het Frankische Rijk zien we in de 10e eeuw dat de schenkingen niet meer in het bezit van het klooster waren maar van Graaf Diederik III van Holland. De kerken zouden volgens synodiaal beluit in het bezit komen van de bisschop van Utrecht maar het heeft tot 1156 geduurd totdat de eigendomsverhoudingen geregeld waren: de kerk in Velsen en de villa Adrichem bleven in het bezit van de graaf van Holland.

Ontginning, ontbossingen en een stiggend van het zeepeil leiidden tot zandverstuivingen en het ontstaan van de jonge duinen en in het westelijk deel van Adrichem ontstonf een natte duinvallei die later de naam Breesaap (van "brede sappige vlakte") kreeg. Aanvankleijk verdreef het stuifzand van de jonge duinen de bevolking uit het westelijk deel van Adrichem, maar met het inzicht hoe de verstuiving tegen te gaan keerden latere generaties terug en de eerste ontginningen in de Breesaap vonden plaats in de 15e eeuw.

In het begin van de 16e eeuw zien we het volgende landschappelijke beeld van west naar oost: de Noordzee met de jonge duinen, vervolgens de Breesaap in de duinvallei, dan weer een smalle strook jonge duinen, de zgn. Aercummerduijnen (Adrichemerduinen) met daarachter de villa Adrichem. Op de plaats van de middeleeuwse rivier Velisena was nu het Wijkermeer en vervolgens het IJ.²

Ledenbulletin

¹►http://noord-hollandsarchief.nl/partners/velsen/geschiedenis-velsen
²Ledenbulletin